Czym jest Warszawski Indeks Powietrza?

Władze Warszawy od wielu podejmują działania zmierzające do poprawy jakości powietrza. Narażenie na szczególnie groźny dla zdrowia pył PM2,5 systematycznie spada. Oprócz projektów związanych z modernizacją infrastruktury, rozwojem transportu publicznego czy tworzeniem nowych terenów zieleni, ważnym aspektem działań jest edukacja mieszkańców. Pomoże w tym właśnie uruchomiony Warszawski Indeks Powietrza (WIP).

- Wiarygodne, miarodajne i czytelnie zaprezentowane - takie są wyniki wskazań Warszawskiego Indeksu Powietrza. Chcemy by te informacje dotarły do jak najszerszego grona warszawiaków - powiedział Michał Olszewski, wiceprezydent m.st. Warszawy.

Michał Olszewski, wiceprezydent m.st. Warszawy/ fot. UM Warszawa

W ramach WIP Politechnika Warszawska zbudowała matematyczny model służący analizowaniu i prognozowaniu poziomów indeksu powietrza. Wyniki oparte są na danych historycznych o stężeniach wybranych zanieczyszczeń powietrza, danych meteorologicznych oraz danych o emisjach. W oparciu o te informacje na stronie wip.um.warszawa.pl prezentowane są rekomendacje dotyczące aktywności na powietrzu oraz ostrzeżenia związane z występowaniem lub prognozowaniem na dzień następny zanieczyszczeń, w stężeniach mogących stwarzać zagrożenie dla zdrowia. 

Prof. Stanisław Wincenciak, Prorektor ds. Rozwoju PW/ fot. UM Warszawa

- Przygotowując metodologię indeksu oraz skalę pomiarów wykorzystaliśmy doświadczenia naszych zagranicznych kolegów. Warszawskie rekomendacje zostały oparte m.in. o Kanadyjski Indeks Zdrowotny Jakości Powietrza, Londyński Indeks Jakości Powietrza czy Europejski Indeks Jakości Powietrza – mówi dr hab. inż. Andrzej Kraszewski, profesor na Wydziale Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej.

Prof. Andrzej Kraszewski,WIBHiIŚ PW/ fot. UM Warszawa

WIP podzielony jest na Warszawski Ogólny Indeks Powietrza (WIPo) oraz Warszawski Zdrowotny Indeks Powietrza (WIPz).

- Poziomy obu indeksów są obliczane i prognozowane dla każdej stacji monitoringu powietrza osobno. W przyszłości takie operacje będą przeprowadzane również dla dedykowanych urządzeń pomiarowych, które wejdą w skład sieci pomiarów jakości powietrza - zapewnia dr hab. inż. Artur Badyda, profesor na Wydziale Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej.

Indeksy prezentowane są w przejrzystej formie graficznej. Na stronie wip.um.warszawa.pl należy wybrać jeden z ineksów (WIPo) czy też (WIPz), a następnie konkretną stację pomiarową.

Obecnie system opiera się na danych pomiarowych pozyskiwanych ze stacji monitoringu jakości powietrza należących do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Jak podkreśla Aleksandra Gajewska, radna i wiceprzewodnicząca Komisji Ochrony Środowiska Rady m.st. Warszawy - Mieszkańcy wielokrotnie zwracali się do nas z prośbą o instalację urządzeń pomiarowych także na ich osiedlach czy w ich dzielnicach. Wierzę, że wkrótce ich prośby zostaną wcielone w życie, a WIP wzbogaci się o nowe mierniki. Rada Miasta na pewno będzie wspierać te działania.

W Warszawie Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska posiada cztery punkty pomiarowe. Dwa w Śródmieściu (przy al. Niepodległości oraz przy ul. Marszałkowskiej), kolejne na Targówku (ul. Kondratowicza) i Ursynowie (ul. Wokalna). W kolejnym etapie prac nad WIP  przewidziany jest montaż około stu urządzeń pomiarowych. Pozwoli to na dokładniejsze monitorowanie i identyfikację potencjalnych zagrożeń. Urządzenia mają pojawić się we wszystkich dzielnicach stolicy. Wkrótce rozpoczną się pilotażowe pomiary, które pomogą dokonać wyboru mierników optymalnych dla specyfiki Warszawy.

Co monitoruje WIP?

Warszawski Ogólny Indeks Powietrza opiera się na pomiarach 1-godzinnych stężeń pyłów PM10 i PM2,5 oraz NO2 oraz na prognozach ich wartości. Poziom WIPo w wybranym punkcie pomiarowym zależy od najwyższego stężenia spośród wymienionych zanieczyszczeń powietrza. Indeks prezentowany jest w czteropoziomowej skali dla bieżących danych bieżących (z poprzedniej godziny) oraz prognoz dla godzin: 06.00, 14:00, 22.00 i kolejnej doby.

System ma na celu przede wszystkim uwzględnienie potrzeb wrażliwych grup w kontekście wpływu jakości powietrza na ich zdrowie oraz życie. Uwzględnia przede wszystkim potrzeby grup wrażliwych na jakość powietrza. Przy obliczaniu WIPz wykorzystuje się związki między jakością powietrza a wzrostem ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia czy oddechowego.

Jak podaje Urząd Miasta st. Warszawy podczas tworzenia założeń dla Warszawskiego Indeksu Powietrza prowadzone były konsultacje ze specjalistami z zakresu pneumonologii i alergologii oraz kardiologii z Wojskowego Instytutu Medycznego oraz epidemiologii z King’s College London, gdzie opracowano Londyński Indeks Jakości Powietrza.

Poziomy indeksu zdrowotnego obliczane są na podstawie 24-godzinnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 (liczone z 12-godzinnego okresu poprzedzającego moment bieżący oraz prognozy liczonej od chwili bieżącej na kolejny okres 12-godzinny). Na stronie internetowej publikowane są dwie prognozy WIPz wraz z zaleceniami dla poszczególnych grup wrażliwych: na dzień bieżący (aktualizowane o godz. 06.00, 14.00 i 22.00) oraz na kolejną dobę.

Jak działa system?

Indeks jakości powietrza jest liczbą wyrażającą w określonej skali przybliżony stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Skala ta jest podzielona na przedziały oznaczone kolorami i opatrzone opisem. Czym wyższa jest wartość indeksu, tym gorszym powietrzem oddychamy.

- Zależało nam na stworzeniu systemu, który w sposób kompleksowy, ale też czytelny dla mieszkańców będzie pozwalał im planować swoje aktywności na powietrzu - argumentuje Sylwia Laszuk-Postawka, naczelnik Wydziału Strategii i Informacji o Środowisku Biura Ochrony Środowiska Urzędu m.st. Warszawy i dodaje: - Dzięki współpracy z Politechniką udało nam się wypracować przyjazne i proste w obsłudze narzędzie, które nie tylko pokazuje jakość powietrza, ale też daje konkretny komunikat dla mieszkańców, m.in. osób starszych czy rodziców małych dzieci.

Indeks jakości powietrza obliczany jest na podstawie średnich godzinowych lub dobowych stężeń wskaźników jakości powietrza, do których najczęściej należą pył zawieszony, tlenki azotu, tlenki siarki, ozon, tlenek węgla, czy inne substancje (w przypadku Warszawy są to pyły PM10 i PM2,5 oraz NO2). Wartości tych stężeń uzyskuje się na drodze pomiarów lub też modelowania matematycznego.

Warszawski Indeks Powietrza jest narzędziem działającym w czasie rzeczywistym i prognozującym na kolejny dzień. Inaczej niż w przypadku obecnych systemów powiadamiania. System, poza podniesieniem świadomości warszawiaków w kwestiach związanych z jakością powietrza, pozwoli również podejmować krótkoterminowe działania mogące szybko wpłynąć na jakość powietrza np. bezpłatne przejazdy komunikacją miejską.