Jak nauka odpowiada na wyzwania przyszłości

W dyskusji głos zabrali prof. dr hab. inż. Zbigniew Brzózka z Katedry Biotechnologii Medycznej Politechniki Warszawskiej, dr hab. n med. Marcin Grabowski z I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, dr hab. inż. Piotr Oleśkowicz-Popiel z Instytutu Inżynierii Środowiska Politechniki Poznańskiej, Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny w latach 2012 - 2018, a także Markus Baltzer, prezes firmy Bayer Sp. z o.o. 

Eksperci dyskutowali o tym w jaki sposób nauka odpowiada na wyzwania przyszłości, jak pokonuje ograniczenia, omawiali również inspirujące przykłady projektów badawczych i inicjatyw.

- Odpowiedzią na wyzwania przyszłości w kontekście starzejących się społeczeństw z pewnością będzie telemedycyna - powiedział dr hab. n med. Marcin Grabowski z I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego - Teleopieka czy aplikacje mobilne dają możliwość zdalnej opieki nad osobami przewlekle chorymi. Dzięki takim urządzeniom wszczepialnym, jak stymulator czy defibrylator - umożliwiającym monitorowanie stanu pacjenta - osoba ta nie musi fizycznie pojawiać się u lekarza. Urządzenia dostarczają informacji o jego stylu bycia i życia - o tym, że np. upadł czy długotrwale nie wychodził z domu. Realizowane są ponadto takie koncepty, jak inteligentne domy dla osób starszych czy niedołężnych. Jestem przekonany, że trendem przyszłości będą właśnie aplikacje mobilne i  rozwiązania oparte na czujnikach, pobierających dane z organizmu: dają możliwość poprawy stanu zdrowia, mogą wspierać i edukować pacjenta.

Nowoczesne rozwiązania na rzecz ochrony zdrowia wymagają współpracy interdyscyplinarnej, na co zwraca uwagę prof. dr hab. inż. Zbigniew Brzózka:

- Jako Katedra Biotechnologii Medycznej Politechniki Warszawskiej prowadzimy działalność naukowo-badawczą w dziedzinie projektowania i konstrukcji sensorów chemicznych i biosensorów oraz miniaturowych systemów (bio)analitycznych. Od początku istnienia naszej grupy badawczej jej celem było stworzenie silnego zespołu naukowego, łączącego specjalistów z różnych dziedzin: z chemii i biotechnologii, ale również mikrobiologii, nanotechnologii czy elektroniki. Działania interdyscyplinarne wymagają współpracy z zewnętrznymi partnerami, np. lekarzami czy producentami urządzeń diagnostycznych. Wiele obecnych opracowań pozostaje na etapie studium badawczego ale część z nich staje się dostępnymi dla pacjentów i lekarzy, zwłaszcza w sytuacji narastającego problemu opieki zdrowotnej osób w starszym wieku, wczesnej diagnostyki wielu chorób czy dostępności urządzeń i metodologii „Point of Care”.

Wiele miejsca podczas debaty poświęcono wyzwaniom środowiskowym, nawiązując do odbywającego się w Katowicach Szczytu Klimatycznego ONZ COP24:

- Jednymi z największych wyzwań współczesnych gospodarek są zmiany klimatyczne, związane z intensywnym użyciem paliw kopalnych oraz zapewnienie bezpieczeństwa i niezależności energetycznej i surowcowej - podkreślił dr hab. inż. Piotr Oleśkowicz-Popiel z Instytutu Inżynierii Środowiska Politechniki Poznańskiej - Odpowiedzią na te wyzwania jest na przykład przyjazna dla środowiska nowa technologia wytwarzania biopaliw z odpadów pochodzących z produkcji serów i jogurtów, ostatnio uhonorowana nagrodą AgroBioTop przez Komitet Biotechnologii PAN. Dzięki tej metodzie będzie można produkować biopaliwa i biochemikalia o neutralnej emisji gazów cieplarnianych. 

Państwa członkowskie UE zobowiązały się do zmniejszenia odpadów żywności do 30 proc. w 2025 r. i 50 proc. do roku 2030. Opracowana przez prof. Piotra Oleśkowicza-Popiela nowa technologia wytwarzania biopaliw z wykorzystaniem odpadów organicznych wspomaga osiągnięcie tego celu, wpływa także na zróżnicowanie źródeł pozyskiwania energii. Opracowana technologia wskazuje, że w przyszłości alternatywnym źródłem energii do ropy, gazu czy innych paliw kopalnych może być pozyskiwanie tak zwanej „zielonej energii” z odpadów organicznych.

Na wyzwania w obszarze żywności zwraca uwagę również Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny w latach 2012 - 2018:

- Rozwój nauki i nowoczesne technologie pozwalają na produkowanie coraz większej ilości żywności smacznej, bezpiecznej i nadającej się do dłuższego przechowywania. Ten okres dobrobytu z jednej strony nie rozwiązuje problemu głodu na świecie, a z drugiej strony paradoksalnie prowadzi do nadprodukcji i marnowania bardzo dużej ilości żywności.

Dane w tym względzie są zatrważające: każdego roku na świecie marnuje się ponad miliard ton żywności. Za większość strat odpowiadają konsumenci w krajach uprzemysłowionych: 13 proc. żywności kupowanej w Europie kończy w śmietniku, zaś w Stanach Zjednoczonych niemal 16 proc. 

Świat biznesu jest naturalnym sprzymierzeńcem nauki:

- Bayer odpowiada na globalne wyzwania zgodnie z motto „Science for a better life” - podsumowuje Markus Baltzer, Prezes Bayer Sp. z o. o. - Działamy w obszarach najważniejszych dla człowieka, czyli ochrony zdrowia oraz żywności. Dostarczając innowacyjne leki i terapie, a także nowoczesne rozwiązania na rzecz zrównoważonego rolnictwa i żywności  już teraz wpływamy na dobrostan społeczeństwa. Stwarzamy szansę na to, by życie osób w różnym wieku - również seniorów - było godne i dobre.

Naszym DNA są zasady zrównoważonego rozwoju - pozostającego w zgodzie z otoczeniem w wymiarze środowiskowym, gospodarczym i społecznym. Bayer jest liderem ochrony klimatu i zrównoważonej gospodarki wodnej - pod tym względem znajdujemy się w światowej czołówce przedsiębiorstw. Klimat i woda to główne obszary naszego zrównoważonego ładu korporacyjnego. Również w Polsce aktywnie promujemy zrównoważony rozwój oraz odpowiedzialne postawy wobec zdrowia, społeczeństwa i środowiska. Świetnym przykładem jest warszawski salon Baylab, w którego programie popularyzacji nauki wzięło udział już 120.000 Polaków w ciągu ostatnich 6 lat.