Nowoczesne technologie w archeologii

Badania prowadzone były we współpracy z Zakładem Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Politechniki Warszawskiej

Efektem dotychczasowych prac jest rozpoznanie i zinwentaryzowanie m.in. pozostałości historycznych dróg oraz zabudowy, które zlokalizowano na południowych obszarach woj. mazowieckiego. Nowatorskich przetworzeń i analiz zobrazowań satelitarnych dokonał zespół specjalizujący się w teledetekcji, w skład którego weszli: dr hab. Katarzyna Osińska-Skotak oraz Sebastian Różycki z Politechniki Warszawskiej.

Przykładowe zobrazowanie ilustrujące występowanie pozostałości po dawnym osadnictwie. (Oprac. K. Osińska-Skotak, R. Zapłata).

Zobrazowania satelitarne to kolejny, obok zdjęć lotniczych, zasób danych, który z uwagi na rosnącą w ostatnich latach rozdzielczość przestrzenną i spektralną coraz częściej znajduje zastosowanie w badaniach archeologicznych. Obecnie możemy analizować obrazy satelitarne o rozdzielczości przestrzennej dochodzącej do 0,5 m, które pokrywają swym zasięgiem duże obszary, a zarazem są pozyskiwane w różnych porach roku, dla poszczególnych lat. To bez wątpienia rewolucyjne rozwiązanie, a także ukierunkowanie badań archeologicznych na nowe tory, które umożliwią detekcję, inwentaryzację oraz monitorowanie zasobów zabytkowych w Polsce i na świecie. Taka rozdzielczość obrazów satelitarnych (0,5 m) w wielu sytuacjach jest wystarczająca dla wykrywania podziemnych struktur przestrzennych i obiektów archeologicznych, np. pozostałości dróg czy fundamentów budynków, które mają wpływ m.in. na rozwój roślin, doprowadzając do zróżnicowania spektralnego, jakie rejestrują urządzenia umieszczone na satelitach.

W Polsce zastosowanie zobrazowań satelitarnych jest wyzwaniem dla specjalistów, przede wszystkim z uwagi na duże rozdrobnienie powierzchni terenu pod względem upraw rolniczych. Jednak poprzez zastosowanie odpowiednich metod integracji i przetwarzania zobrazowań (m.in. metody integracji obrazów panchromatycznych i wielospektralnych (tzw. pansharpen), metody wzmacniania kontrastu) oraz wysokiej jakości danych, sytuacja stopniowo ulega zmianie na korzyść badań archeologicznych.

Dotychczasowe wyniki badań wyraźnie wskazują, że wysokorozdzielcze zobrazowania satelitarne stanowią kolejne narzędzie w detekcji i inwentaryzacji zabytków architektury, szczątkowo zachowanych założeń urbanistycznych czy też obiektów militarnych i poprzemysłowych.

Projekt naukowy pn. Zastosowanie skaningu laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu i inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego. Opracowanie nieinwazyjnych, cyfrowych metod dokumentacji i rozpoznawania zasobów dziedzictwa architektonicznego i archeologicznego, finansowany jest w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2011-15. Dalsze prace naukowców skupiają się na opracowaniu metodyki oraz włączaniu do badań kolejnych nowych metod przetwarzania, analizy i interpretacji zobrazowań satelitarnych.