Kształcenie osób z niepełnosprawnością w szkole wyższej

W swojej pracy mgr inż. Marta Skierniewska, pracownik badawczo-dydaktyczny PW i pełnomocnik dziekana Wydziału Zarządzania ds. osób z niepełnosprawnościami, opracowała metodę, bazującą na podejściu procesowym, określania warunków studiowania (w tym adaptowania przez uczelnię jej organizacji i warunków kształcenia) dla poszczególnych niepełnosprawności. Badania doktorantki wsparły Wydziały Politechniki Warszawskiej: Fizyki, Elektryczny, Inżynierii Lądowej oraz Inżynierii Produkcji.

W świetle dynamicznych zmian dotyczących praw osób z niepełnosprawnościami i toczących się dyskusji na temat ich samodzielności i niezależności, rozprawa mgr inż. Marty Skierniewskiej ma ważny wymiar społeczny. Niewątpliwie edukacja i ukończenie szkoły wyższej dają zaawansowane możliwości samodzielnego funkcjonowania i niezależności poprzez późniejsze zatrudnienie, a osoby z niepełnosprawnościami coraz ambitniej do tego dążą.

Możliwość edukacji, jak wynika z badań empirycznych i analizy literatury, nie tylko zapewnia samodzielność, ale także nadaje sens życiu, dostarcza satysfakcji i spełnienia zarówno zawodowego, jak i ogólniej - życiowego. Dzięki możliwości zatrudnienia osoby z niepełnosprawnościami mogą, w miarę swoich możliwości, w pełni korzystać z życia, np. samodzielnie mieszkać, rozwijać swoje pasje, a także podróżować.

Jest to zupełnie odwrotny model funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie niż jeszcze paręnaście lat temu, kiedy je izolowano, tworzono dla nich szkoły specjalne oraz osobne (choć w specyficzny sposób przystosowane) zakłady pracy. Izolacja powodowała narastającą frustrację, poczucie bycia gorszym obywatelem, blokowała możliwości rozwoju, rehabilitacji oraz integracji z resztą społeczeństwa.

Aktualnie sytuacja zmienia się diametralnie, tak co do świadomości społeczeństw, ale i z uwagi na to, że osoby z niepełnosprawnościami wzięły sprawy w swoje ręce. Udzielają się w mediach, korzystają z mediów społecznościowych, gdzie publikują swoje zawodowe oraz hobbistyczne osiągnięcia i nie odstają w tym od osób pełnosprawnych. Domagają się równych szans w dostępie do rynku, aby być pełnoprawnymi i pełnowartościowymi obywatelami oraz klientami. W tym domagają się równoprawnego dostępu do edukacji, nie tylko na kierunkach, na których - zdaniem osób pełnosprawnych - mogą studiować, ale i wszelkich innych, wskazując, że niemal wszystkie bariery dla tego dostępu tak naprawdę nie leżą po ich stronie, lecz są stereotypową postawą myślową osób uważających się za pełnosprawne (kwestia kto jest, a kto nie jest pełnosprawny wbrew pozorom nie jest oczywista i także została poruszona w rozprawie).

Osoby z niepełnosprawnościami chcą mieć swobodne prawo wyboru drogi życiowej, a w zakresie edukacji i zawodu swobodę wyboru zarówno kierunku studiów, specjalności, profilu zawodowego, jak również wyboru rodzaju wykonywanej w przyszłości pracy.

W takim ujęciu jedyną barierą uniemożliwiającą wykonywanie danej pracy powinno być tylko własne bezpieczeństwo osób z niepełnosprawnościami oraz bezpieczeństwo innych osób, na które oddziałuje praca osób z niepełnosprawnościami. Ważnym jest nieograniczanie ich w realizacji aspiracji oraz stwarzanie odpowiednich warunków do rozwoju od edukacji do aktywności zawodowej. Nikt z osób uważających się za pełnosprawne nie powinien decydować za osoby z niepełnosprawnościami w ich sprawach, o ile dana osoba nie jest ubezwłasnowolniona. Ograniczenia tkwią głównie w ludzkich głowach. Można rzec, że kto chce, ten szuka sposobu, aby niwelować bariery, a kto tego nie chce, ten szuka pretekstu, aby je stwarzać.

Promotorem pracy doktorskiej była prof. dr hab. inż. Agnieszka Bitkowska, a promotorem pomocniczym dr hab. Małgorzata Sidor-Rządkowska, obie z Wydziału Zarządzania. Recenzentami byli: dr hab. inż. Justyna Bugaj z Wydziału Zarządzania i Komunikacji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. dr hab. inż. Radosław Wolniak z Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej.

Powiązane materiały:

Politechnika Warszawska coraz bardziej dostępna dla osób z niepełnosprawnościami
Warunki studiowania dla osób z niepełnosprawnością