Tablica pamięci prof. Dionizego Smoleńskiego odsłonięta na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa

Spotkanie otworzył Dziekan Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa, prof. Janusz Frączek, który powitał zgromadzonych gości. Następnie uroczystą przemowę wygłosił Rektor Politechniki Warszawskiej, prof. Jan Szmidt, podkreślając znaczenie działalności i dorobku prof. Dionizego Smoleńskiego dla tradycji i spuścizny Politechniki Warszawskiej, której był Rektorem w latach 1965/1966-1968/1969. W kolejnej części spotkania odsłonięto pamiątkową tablicę z inskrypcją: PROFESOR DIONIZY SMOLEŃSKI 1902-1984 REKTOR I DOKTOR HONORIS CAUSA POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ ZASŁUŻONY DLA POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ I ROZWOJU INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ. Hołd Profesorowi oddali również przedstawiciele młodzieży akademickiej.

Sylwetkę prof. Dionizego Smoleńskiego, specjalisty z zakresu teorii spalania, materiałów wybuchowych oraz balistyki wewnętrznej, zasłużonego Profesora Politechniki Warszawskiej oraz Politechniki Wrocławskiej przybliżył zgromadzonym jego wychowanek prof. Piotr Wolański.  

Profesor Dionizy Smoleński (1902-1984)

Wykształcenie i początek kariery zawodowej

Profesor Dionizy Smoleński urodził się 6 października 1902 r. w Łodzi. Tam też ukończył Gimnazjum Ogólnokształcące a następnie przeniósł się do Warszawy by tu, w 1926 r. ukończyć studia wyższe na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej.

Do roku 1939 pracował jako kierownik laboratoriów badawczych zajmujących się problematyką materiałów wybuchowych, kolejno w: Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu, Centrum Szkolenia Piechoty w Rembertowie oraz Centrum Badań Balistycznych w Zielonce. Jednocześnie, od 1932 r. pracował w Zakładzie Balistyki Politechniki Warszawskiej jako starszy asystent.

Lata wojny

W okresie II Wojny Światowej z konieczności zmienił kierunek działalności zawodowej angażując się na stanowisko asystenta naukowego w Państwowym Zakładzie Higieny w Dziale Żywności. Od pierwszych tygodni okupacji aktywnie uczestniczył w ruchu konspiracyjnym będąc oficerem Armii Krajowej.

W roku 1944 został wywieziony na przymusowe roboty do Wrocławia, gdzie zastał go koniec wojny. Tam też pozostał po wyzwoleniu. W roku 1945 zorganizował Dział Badań Żywności, który prowadził do roku 1947, to jest do czasu, gdy powierzono mu prace nad organizacją Politechniki Wrocławskiej. W roku 1947 został mianowany kierownikiem Katedry Technologii Materiałów Wybuchowych Politechniki Wrocławskiej. Jednocześnie prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej oraz Wojskowej Akademii Technicznej. W latach 1951-1960 był Rektorem Politechniki Wrocławskiej.

Rektor Politechniki Warszawskiej

W roku 1960 Profesor Smoleński przenosi się do Warszawy by objąć stanowisko przewodniczącego Komitetu do Spraw Techniki, natomiast po utworzeniu Komitetu Nauki i Techniki - stanowisko wiceprzewodniczącego. Jednocześnie zostaje mianowany kierownikiem Zakładu Teorii Spalania w Katedrze Silników Spalinowych Przemysłowych i Lotniczych w Instytucie Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa na Politechnice Warszawskiej, a następnie kierownikiem tej Katedry.

W latach 1965-1969 profesor Smoleński był Rektorem Politechniki Warszawskiej. W roku 1964 wybrano go w poczet członków Polskiej Akademii Nauk. W latach 1969-1972 był jej Sekretarzem Naukowym, a w roku 1972 został wiceprezesem PAN.

Podczas swej kadencji na stanowisku Rektora PW, profesor Dionizy Smoleński przyczynił się do istotnych zmian organizacyjnych w Politechnice Warszawskiej. Z jego inicjatywy powstał nowy kierunek studiów, dostosowany do potrzeb ówczesnego rynku pracy - inżynieria chemiczna, powołano Instytut Inżynierii Materiałowej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa, oraz ustanowiono nowy terminarz przyjęć na studia, umożliwiając kandydatom rekrutację w dwóch terminach - w lipcu i w lutym. Za kadencji Dionizego Smoleńskiego uruchomiono Filię w Płocku (1967), podniesiono liczbę studentów po przyłączeniu Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej do PW (1966), oraz uruchomiono dzienne studia inżynierskie (1967). Podczas strajków studenckich w 1968 nie dopuścił do interwencji milicji w Politechnice Warszawskiej.

Nie tylko naukowiec

Profesor Smoleński pełnił wiele funkcji naukowych, społecznych i politycznych. Był posłem na sejm przez dwie kadencje, członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, zastępcą przewodniczącego Głównej Komisji Kwalifikacyjnej Pracowników Nauki, przewodniczącym Komisji Głównej Chemii, członkiem Prezydium Nagród Państwowych i Przewodniczącym Polskiej Delegacji w Komisji Nauki i Techniki RWPG.  Jednocześnie wykładał, pisał książki oraz publikował swoje prace naukowe na łamach Życia Szkoły Wyższej, Polityki, Perspektyw i Kultury.

Jako poseł na Sejm prof. Smoleński był członkiem Komisji Oświaty i Nauki. Z ramienia tej Komisji był głównym referentem Ustawy o Szkolnictwie Wyższym z 1958 r. Jako Przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki zainicjował po raz pierwszy w Polsce opracowanie rocznych i pięcioletnich planów badań naukowych. Jako Sekretarz Naukowy PAN prof. Smoleński włączył Komitety Naukowe Akademii w programowanie i kontrolę badań podstawowych we wszystkich pionach nauki w Polsce. Zwiększyło to oddziaływanie Polskiej Akademii Nauk na rozwój badań stosowanych, a tym samym i rozwój techniki w kraju.

Działalność naukowa Profesora Smoleńskiego obejmowała balistykę wewnętrzną, syntezę materiałów wybuchowych oraz teorię spalania. Szczególnie intensywnie pracował nad rozszerzeniem podstaw fizycznych i chemicznych balistyki wewnętrznej. Prowadził i opublikował szereg prac w zakresie termodynamicznej oceny prochów oraz temperatury zapłonu i pobudzenia materiałów wybuchowych. Całokształt zdobytego doświadczenia w tej dziedzinie zawarł w swojej książce pod tytułem Balistyka Wewnętrzna.

W prowadzonym przez siebie Zakładzie Teorii Spalania w Instytucie Techniki Cieplnej na Politechnice Warszawskiej prof. Smoleński zainicjował budowę laboratorium nastawionego na badanie podstawowych procesów spalania. Badania nad owymi zagadnieniami zaowocowały wydaniem przez prof. Smoleńskiego jego dwóch ostatnich książek: Spalanie materiałów wybuchowych oraz Detonacja materiałów wybuchowych.

Działalność międzynarodowa

Dzięki wysiłkom Profesora Smoleńskiego powstało w Polsce kilka ośrodków zajmujących się badaniem procesów spalania. Profesor dbał również o szeroką wymianę myśli naukowej oraz o kontakty międzynarodowe. Pod auspicjami Wydziału Nauk Technicznych PAN zorganizował w 1967 r. w Zawoi Ogólnopolskie Sympozjum Spalania, które wkrótce przerodziło się w Międzynarodowe Sympozjum Procesów Spalania. Był również wieloletnim Przewodniczącym Sekcji Spalania Komitetu Termodynamiki i Spalania PAN, redaktorem naukowym Archiwum Procesów Spalania i Archiwum Termodynamiki i Spalania, a w ostatnich latach życia Przewodniczącym Komitetu Wydawniczego Archiwum Procesów Spalania. Za swoje ogromne zasługi dla naszej Uczelni został w 1976 r. uhonorowany tytułem Doktora Honoris Causa Politechniki Warszawskiej.

Również Politechnika Wrocławska uhonorowania profesora Dionizego Smoleńskiego tytułem DHC Politechnika Wrocławska oraz nadała mu Medal za Wybitne Zasługi dla Rozwoju Politechniki Wrocławskiej, a po jego śmierci wmurowała w ściany uczelni tablicę pamiątkową a na dziedzińcu uczelni, skwerze im Prof. Dionizego Smoleńskiego, znajduje się popiersie profesora.