Świąteczny aromat choinki

Czym byłyby Święta bez zapachu choinki albo świeżych mandarynek? Trudno sobie to dzisiaj wyobrazić. Świąteczna choinka w domu jest nie tylko piękna, lecz także zdrowa. Jej obecność odpręża, ułatwia oddychanie, redukuje bóle głowy, uwalnia od zmęczenia. W czasie Świąt i zimą chętnie sięgamy również po cytrusy - ich orzeźwiający zapach pobudza i dodaje energii. Czym są zatem owe aromaty?

Zapach Świąt to przede wszystkim terpeny, czyli związki organiczne pochodzenia naturalnego o ogólnym wzorze (C₅H₈)_n. To właśnie one odpowiadają za zapach, czy też właściwości lecznicze wielu naturalnych olejków. To, co czujemy siedząc obok jodły czy świerku to głównie alfa-pinen, monoterpen, pojawiający się w dużej ilości w żywicy drzew iglastych. Związek ten występuje w postaci dwóch izomerów, bardziej „europejskiego” (-)-α-pinenu oraz północnoamerykańskiego (+)-α-pinenu.

Drugim monoterpenem odpowiedzialnym za świąteczną atmosferę jest limonen. Jest to związek organiczny, pochodzenia naturalnego, występujący w postaci dwóch enecjomerów. Choć najwięcej znaleźć możemy go w skórce pomarańczy lub w innych cytrusach, stanowi również składnik żywic drzew iglastych. W pierwszym przypadku będzie to jednak głównie D-limonen, w drugim znacznie mniej powszechny L-limonen. Oba te związki są nierozpuszczalne w wodzie i mają duże zastosowanie w przemyśle kosmetycznym.

Trzecim związkiem, który podobnie jak poprzednie wywołuje wrażenia zapachowe charakterystyczne dla okresu świątecznego jest octan bornylu. Jest to bicykliczny związek organiczny o wzorze C₁₂H₂₀O₂ będący estrem kwasu octowego i borneolu. W warunkach pokojowych może przyjąć postać białych kryształów. Podobnie jak większość związków pochodzenia naturalnego ten również występuje w postaci dwóch stereoizomerów. W tym wypadku ma to związek z tym, czy ester pochodzi od naturalnego (+)-(R)-borneolu czy od (-)-(S)-borneolu. Największe stężenie tego związku znajdziemy w olejku sosnowym oraz w wielu drzewach iglastych.