Galeria Niepodległej. Ze zbiorów prof. Mirosława Nadera

Marszałek Józef Piłsudski piorunuje wzrokiem. Realistyczny model popiersia Marszałka, z którego później wykonano odlew z brązu, pochodzi spod dłuta znanego artysty - Konstantego Laszczki, rzeźbiarza, malarza, grafika, Rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Znad popiersia Marszałka groźnie spoziera Ignacy Paderewski, pianista, który dzięki umiłowaniu ojczyzny w sposób nadzwyczaj aktywny zaangażował się w odzyskanie przez Polskę niepodległości.

W dwóch gablotach znajdują się odznaki i ordery pułkowe, zgromadzone przez dziadka prof. Mirosława Nadera, w tym najwyższe odznaczenia państwowe takie jak: Order Virtuti Militari IV Złoty i V Klasy Srebrny (nr 41 i 42), Krzyż Niepodległości (nr 44), Krzyż oficerski orderu Polonia Resistuta (nr 45), Krzyż Walecznych (nr 47), czy Order Legii Honorowej z okresu III Republiki (nr 58).

W drugiej gablocie dostrzec można: Odznakę „Miecze Hallerowskie”, ustanowioną w 1920 roku przez gen. Hallera (nr 5), Krzyż Honorowy „Bohaterom Ducha - 1870-1919” (nr 6), Odznakę „Obrońcom Przemyśla” z 1919 roku (nr 7), Krzyż Pamiątkowy Obrony Lwowa (nr 12), czy Odznakę Pamiątkową 4 Dywizji Strzelców gen. Lucjana Żeligowskiego (nr 17).

Uwagę przykuwają także: Odznaka I Brygady Legionów Polskich „Za wierną służbę” z 1916 roku (nr 26), Odznaka Pamiątkowa I Korpusu Polskiego z 1918 roku (nr 29), wyróżniająca się kształtem Odznaka Pamiątkowa 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich „Za zasługi” (nr 34), Krzyż Legionowy z inicjałami Józefa Piłsudskiego (nr 36) oraz wyjątkowo rzadki egzemplarz Odznaki Pamiątkowej Obserwatora Balonowego I Klasy (nr 39).

Ważne miejsce na ścianach zajmują też mapy. W zbiorach zachowały się takie perełki jak „Mapa linij komunikacyjnych kolejowych, lotniczych, samochodowych i wodnych w Polsce i na obszarze W.M. Gdańska” z 1934 roku. - Kolekcjonerstwo jest jak choroba zakaźna. Trudno ją wyleczyć i infekuje - powtarza prof. Mirosław Nader w trakcie rozmów o swojej pasji.

W latach 1914-1918 funkcjonowało ponad 90 różnych wzorów orła białego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Orzeł Biały został uprawomocniony jako godło państwowe ustawą uchwaloną przez Sejm Ustawodawczy (1919-1922) 1 sierpnia 1919 roku. Oficjalny wizerunek godła przypominał orła Stanisława Poniatowskiego i był używany do 1927, kiedy powstała nowa wersja według projektu Zygmunta Kamińskiego.

Nieopodal orzełka wiszą szable francuskie Model 1822/24 z ryngrafem Matki Boskiej, które pojawiły się w Polsce wraz z Armią generała Hallera w 1919 r., a później zakupiono je we Francji na wyposażenie kawalerii. W zbiorach znajduje się także szabla wzór 34 z Huty Ludwików, która zastąpiła szable wzór 1822. Wśród eksponatów broni białej wyróżnia się trzymetrowa francuska lanca M-1913. W lance tego typu były wyposażone wszystkie pułki kawalerii II Rzeczypospolitej.

Gratkę kolekcjonerską stanowią przedmioty użytkowe: zestaw biurowy z połowy XIX wieku, tłoki pieczętne, ułańska papierośnica, zegarki, czy ostrogi kawaleryjskie z okresu międzywojennego.

Na stole piętrzą się tajemnicze teczki z dokumentami. Obok mowy rektora Józefa Brudzińskiego na otwarcie Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 15 listopada 1915 roku, znaleźć można m.in. Kartę Immatrykulacji Szkoły Politechnicznej we Lwowie (1919 r.), stare indeksy z wpisami Kotarbińskiego i Tatarkiewicza (!), czy dyplom doktorski Wydziału Medycznego Uniwersytetu Stefana Batorego z 1928 roku, opatrzony nr 200. Projekt dokumentu, autorstwa znanego malarza Ferdynanda Ruszczyca, stanowił najładniejszy wzór dokumentu uczelni wyższej w Polsce okresu międzywojennego.

Wśród ciekawych wydawnictw na wyróżnienie zasługuje „Pieśń Legionisty” z 1916 roku, czyli siedem rysunków Kajetana Stefanowicza, Podoficera I-go Pułku Ułanów Legionów Polskich, wydaną nakładem własnym autora we Lwowie. Są także piękne karykatury Marszałka Piłsudskiego autorstwa Zdzisława Czermańskiego ze wstępem Jana Lechonia. Na planszach widnieje m.in. znakomity „Marszałek Piłsudski w ramach Konstytucji 17 marca”.

Jest jeszcze wyjątkowa fotografia Marszałka Piłsudskiego. Wielkoformatowa, przedstawiająca pana w starszym wieku, bez czapki, z papierosem, wyglądającego przez okno pociągu. O łagodnym spojrzeniu, uśmiechającego się pod wąsem. Marszałka, jakiego nie znamy.

Fotogaleria zbiorów prof. Mirosława Nadera