W środę 13 czerwca 2014 r. prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Nowe przepisy mają m.in. ułatwić dostęp do studiów osobom dojrzałym, zmobilizować uczelnie do prowadzenia studiów o coraz lepszej jakości, a także pomóc uczelniom w radzeniu sobie z niżem demograficznym. Nowela wejdzie w życie 1 października br.

„Myślę, że jest to nowelizacja, która w aktualnej kondycji naszego kraju, pozwoli ulepszyć funkcjonowanie uczelni wyższych” - powiedział PAP Banyś, rektor Uniwersytetu Śląskiego. Jego zdaniem nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wprowadza kilka bardzo ważnych dla uczelni zmian.

Istotną nowością są według niego m.in. przepisy, które pozwolą prowadzić certyfikację doświadczeń zawodowych uzyskanych poza systemem formalnym. „W Polsce procent osób, które skończyły studia i dalej się dokształcają, jest jednym z najniższych w Europie" – powiedział rektor. Wyjaśnił, że certyfikacja powinna prowadzić do zwiększenia odsetka osób dojrzałych, które idą na studia. Szef KRASP podaje przykład, że z nowych rozwiązań będzie mogła skorzystać np. księgowa, która od wielu lat pracuje w jakiejś firmie, a która nie ma jeszcze dyplomu ukończenia szkoły wyższej.

Inną ważną – zdaniem rektora UŚ – zmianą dla uczelni jest wprowadzenie elastycznej formuły komercjalizacji wyników badań naukowych. Banyś przypomniał, że KRASP zdecydowanie sprzeciwiał się przepisom, które początkowo zawarto w projekcie ustawy. Jednak rektorom w negocjacjach z rządem udało się znaleźć rozwiązanie kompromisowe. Zakłada ono, że uczelniom – zanim pełne prawo własności intelektualnej do danego rozwiązanie trafi w ręce wynalazcy – przysługiwać będą trzy miesiące (od dnia otrzymania od pracownika informacji o wynikach badań naukowych lub prac rozwojowych) na podjęcie się jego ewentualnej komercjalizacji. Jednocześnie, dodany został proponowany przez KRASP przepis, który mówi, że jeśli badacz i uczelnia dojdą do porozumienia, mogą samodzielnie wypracować w drodze umowy stosowną ścieżkę ochrony patentowej i komercjalizacji.

„Uważamy, że to dobre rozwiązanie, o którym mówiliśmy już od samego początku dyskusji o tzw. uwłaszczeniu naukowców, które pozwala bardziej elastycznie podchodzić do tych niezwykle złożonych kwestii" – skomentował Banyś. Jego zdaniem na takiej elastycznej formule komercjalizacji skorzystają zarówno naukowcy, uczelnie, jak i przedsiębiorcy.

Szef KRASP dodał, że nowelizacja wprowadza także m. in. nowe regulacje dotyczące możliwości prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim: takie studia będą mogły być zasadniczo prowadzone tylko przez te wydziały uczelni, które mają prawa do nadawania stopnia doktora habilitowanego, a te, które takich praw nie mają, będą mogły prowadzić zasadniczo tylko studia o profilu praktycznym (ewentualne prowadzenie przez te jednostki studiów o profilu ogólnoakademickim uwarunkowane będzie spełnieniem dodatkowych wymagań). Profil praktyczny ma być ukierunkowany na zdobywanie przez studenta umiejętności praktycznych, uzyskiwanych m.in. na zajęciach warsztatowych prowadzonych przez osoby z doświadczeniem zawodowym zdobytym poza uczelnią.

Banyś dodał, że w ustawie uregulowana została także ważna kwestia dla wszystkich studentów – zniesienia odpłatności za drugi kierunek studiów, zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. W konsekwencji studenci nie będą ponosić opłat za studia na więcej niż jednym kierunku studiów stacjonarnych w uczelni publicznej.

Poza tym nowelizacja wprowadza też pewne udogodnienia, jeśli chodzi o tworzenie związków uczelni, a więc konsolidację ich zasobów. Zdaniem rektora UŚ warto, by uczelnie z takich możliwości skorzystały.

„Mamy nadzieję, że ustawa pomoże polskim uczelniom jeszcze lepiej funkcjonować. Rozwiązania takie jak: certyfikacja doświadczeń zawodowych, uproszczenia procedury tworzenia związków uczelni czy elastyczne zasady współpracy między uczonym a uczelnią na rzecz ochrony patentowej i komercjalizacji badań naukowych oraz prac rozwojowych powinny być pomocne dla jeszcze skuteczniejszej realizacji misji i strategii uczelni"– ocenił rektor.

„Bez wątpienia będziemy musieli się jednak zastanowić, czy nie zmienić filozofii przygotowywania ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego i nauki" – zaznaczył Banyś. Dodał, że KRASP z Fundacją Rektorów Polskich przygotowuje projekt dotyczący m.in. selektywnej deregulacji ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Rektor wyjaśnił, że być może w dalszej perspektywie korzystniejszym rozwiązaniem byłoby danie uczelniom jeszcze większej autonomii. „Taka zmiana filozofii sprawiłaby, że uczelnie byłyby jeszcze bardziej autonomiczne i jednocześnie jeszcze bardziej odpowiedzialne za wszystkie swoje działania" – powiedział rektor.

Podobne materiały:
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z podpisem Prezydenta
Nowela ustawy o uczelniach ułatwi współpracę z firmami