Profesor Jan Czochralski zwany „ojcem światowej elektroniki” jest dla Politechniki Warszawskiej postacią szczególną. W 1916 roku odkrył metodę otrzymywania monokryształów metali, która została zastosowana powszechnie w technologiach elektronowych, dokonując niezwykłej rewolucji technicznej XX i XXI wieku.

Życie naukowca naznaczone było wieloma przeciwnościami losu. Po studiach w Berlinie pracował w renomowanych niemieckich ośrodkach badawczych. W szczycie swych możliwości intelektualnych w 1928 r. zdecydował się na powrót do kraju, na Politechnikę Warszawską, aby służyć Ojczyźnie i dzielić się wiedzą. Do powrotu do kraju nakłonił go prof. Henryk Mierzejewski w porozumieniu z Prezydentem prof. Ignacym Mościckim. W 1929 r. prof.  Jan Czochralski otrzymał doktorat honoris causa Politechniki Warszawskiej.

W okresie okupacji uczony działał w podziemiu, jednak powojenne władze oskarżyły go o kolaborację, na wiele lat dyskredytując profesora w środowisku naukowym. W 2011 roku Senat Politechniki Warszawskiej, na podstawie badań archiwalnych przeprowadzonych pod kierunkiem prof. Mirosława Nadera z inicjatywy ówczesnego Rektora Politechniki Warszawskiej prof. Włodzimierza Kurnika, przywrócił prof. Janowi Czochralskiemu dobre imię i należne miejsce w Panteonie nauki polskiej. Następnie Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu jego zasług naukowych, postanowił oddać mu hołd i ustanowił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego. Powstały nowe publikacje, filmy, audycje, upamiętniono Profesora pomnikami, tablicami, nazwami ulic, placów, audytoriów oraz setkami wydarzeń, przywracając go do obiegu naukowego i społecznego. Na mocy umowy pomiędzy Politechniką Warszawską a Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego ustanowiono również konkurs jego imienia.

14 listopada 2019 r. w Politechnice Warszawskiej odbyły się uroczystości związane z odsłonięciem tablicy „IEEE Milestone” honorującej epokowe odkrycie dokonane przez Profesora. Wydarzenie to było wyrazem najwyższego uznania. Wcześniej miało miejsce w Polsce tylko raz. Otrzymało go trzech polskich matematyków z krajowego Biura Szyfrów: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, którzy jako pierwsi złamali kody Enigmy, za pomocą skonstruowanej przez siebie maszyny.

Dziś nazwisko Profesora, kojarzone jest ze stosowaną do dzisiaj i na całym świecie metodą otrzymywania monokryształów krzemu i na stałe już zostało wpisane do „Panteonu Wynalazców i Odkrywców Polskich”. Rodzinny grobowiec naukowca znajduje się na starym cmentarzu w Kcyni. Przedsięwzięcie jego odbudowy wsparła m.in. Politechnika Warszawska.

Powiązane materiały:

„Kamień Milowy” prof. Jana Czochralskiego odsłonięty
Prof. Jan Czochralski - przywracanie pamięci o „ojcu światowej elektroniki”
Laureaci Konkursu o Nagrodę im. Prof. Jana Czochralskiego
Uczelnia uregulowała swoje zobowiązania historyczne
Tablica pamiątkowa na grobie prof. Jana Czochralskiego